Αφαιρετικά μιλώντας θα λέγαμε ότι η ζωή της καθεμίας και του καθενός μας εκτυλίσσεται σε δύο παράλληλα επίπεδα: από την μία έχουμε τις προσωπικές εμπειρίες και σκέψεις μας και από την άλλη κινούμαστε σε ένα περιβάλλον, αντικειμενικό, διευρυμένο, μαζί με δεκάδες, χιλιάδες, εκατομμύρια άλλους ανθρώπους. Για πρακτικούς λόγους προσπαθούμε να συμφωνήσουμε στον τρόπο που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα που είναι κοινά ώστε να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί και να αποφύγουμε τις συγκρούσεις.
Για παράδειγμα, αν ανατρέξουμε στην Ιστορία, σε παλαιότερες εποχές όταν η μέτρηση του χρόνου γινόταν με διαφορετικό τρόπο σε διάφορες περιοχές, αυτό δημιουργούσε πολλά προβλήματα συντονισμού και ήταν σοβαρός ανασταλτικός παράγων προόδου (αφού πολύ απλά τα διάφορα κατά τόπους ημερολόγια δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους).
Έτσι λοιπόν ένα Σύστημα Ποιότητας αφορά αυτόν τον, ας τον αποκαλέσουμε, αντικειμενικό κόσμο, και βασικά κάποιους από τους μικρόκοσμους με τους οποίους αυτός εκδηλώνεται (επιχειρήσεις, οργανισμοί, ομάδες κλπ) και τους τρόπους με τους οποίους αυτοί μπορούν να βελτιωθούν. Για παράδειγμα, το Σύστημα Ποιότητας προσπαθεί να καθορίσει διαδικασίες, κανόνες, συμπεριφορές μας, μέσα στο «αντικειμενικό» περιβάλλον μιας επιχείρησης. Το ερώτημα λοιπόν εδώ, είναι αν μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο: δηλαδή αν μπορεί η λογική που διέπει το Σύστημα Ποιότητας να χρησιμοποιηθεί και σε ατομικό επίπεδο για την βελτίωση της προσωπικότητάς μας, των δεξιοτήτων μας και του τρόπου σκέψης μας;
Γενικά, το ΣΠ χαρακτηρίζεται εξ’ ορισμού και από μόνο του σαν θετικό. Κατά συνέπεια και η λογική στην οποία βασίζεται καθώς και οι προτάσεις που προκύπτουν από αυτήν δεν μπορεί παρά να είναι θετικές. Το ΣΠ προάγει την συνεργασία, την διακίνηση πληροφοριών και ιδεών, τον σεβασμό στον συνεργάτη, τον πελάτη και τον συνάδελφο, την αγάπη για την βελτίωση και βασικά την αυτό-βελτίωση. Είναι εν τέλει, μια μηχανή και μάλιστα υψηλής ευφυΐας που αυτό που προτείνει, την αυτό-βελτίωση δηλαδή, την εφαρμόζει πρώτη αυτή στον εαυτό της αφού μπορεί και μαθαίνει. Από αυτή την οπτική, θα λέγαμε ότι η μηχανή αυτή παίζει τον ρόλο της συνείδησης του σχηματισμού στον οποίο εφαρμόζεται (επιχείρηση, οργανισμό κλπ) γιατί η βελτίωση την οποία επιδιώκει, σαν στόχο έχει, ο σχηματισμός αυτός να συνεχίσει να υπάρχει αλλά και να δυναμώνει. Με μια τέτοια ματιά, δεν διαφέρει πολύ από την ανθρώπινη συνείδηση που αφ’ ενός αντιλαμβάνεται τον εαυτό της σαν μια ξεχωριστή μονάδα και αφ’ ετέρου προσπαθεί να συνεχίσει να επιβιώνει σαν τέτοια με διάφορους τρόπους.
Ας δούμε λοιπόν ποιες από τις προτάσεις του ΣΠ θα μπορούσε να εφαρμόσει κάποιος, σε ατομικό επίπεδο, για να βελτιωθεί: Κατ’ αρχήν θα πρέπει να μάθει να παρατηρεί τον εαυτό του (όπως ακριβώς το ΣΠ ελέγχει και επισημαίνει τις παρεκκλίσεις από τις διαδικασίες). Να εξετάζει και να αναλύει τις σκέψεις του, τον τρόπο που ερμηνεύει τον κόσμο, τον τρόπο που αντιδράει. Να γνωρίσει εν τέλει καλλίτερα τον εαυτό του. Με τον τρόπο αυτό θα ερμηνεύσει καλλίτερα τις αντιδράσεις του, θα καταλάβει τι είναι αυτό που τον ενοχλεί (όταν εξ αιτίας αυτού αντιδρά αρνητικά) ή τι είναι ακριβώς αυτό που τον ευχαριστεί (όταν αντιδράει θετικά). Γνωρίζοντας τον εαυτό του θα μπορέσει να κατανοήσει καλλίτερα τα θετικά και αρνητικά του χαρακτηριστικά και θα μπορέσει να θέσει στόχους για το πώς θα βελτιώσει τα μεν και πως θα περιορίσει τα δε.
Χρησιμοποιώντας της λογική του Risk Management θα μάθει να αναγνωρίζει καλλίτερα τις ευκαιρίες που συναντάει και να μπορεί να τις εκμεταλλεύεται. Παράλληλα θα αναγνωρίζει πιο εύκολα τους κινδύνους τους οποίους και θα αποφεύγει. Θα είναι ικανός εν τέλει να καθορίσει επακριβώς που βρίσκεται και που θέλει να πάει. Σαν άνθρωπος, σαν επαγγελματίας, σαν μέλος μιας ομάδας.
Με την πρακτική των Παραπόνων Πελατών θα μπορεί να ξεκαθαρίζει και να διορθώνει τα προβλήματα και τις παρεξηγήσεις με το περιβάλλον του και θα βελτιώνει με αυτόν τον τρόπο τις σχέσεις του.
Ο αντίλογος σε όλα αυτά, θα μπορούσε να είναι ότι ο άνθρωπος του παραδείγματός μας θα μετατραπεί τελικά σε ένα απόλυτα εγκεφαλικό ον που θα χάσει την χαρά του αυθορμητισμού. Θα μετατραπεί – και αυτός- σε μια μηχανή που θα παίρνει αποφάσεις με τρόπο ψυχρό και υπολογιστικό. Δηλαδή ο αντίλογος είναι ότι, κατά βάση, ο άνθρωπός μας θα χάσει την χαρά της ζωής. Που αποτελείται από καλές αλλά και άτυχες στιγμές, από δυνατά χαρακτηριστικά αλλά και ελαττώματα. Τελικά όμως, αν το καλοσκεφτούμε, η σύγχρονη ζωή αποτελείται σε μεγάλο μέρος από συμβάσεις (κοινωνικές, επαγγελματικές, αισθητικές, καταναλωτικές κλπ), δεν είναι δηλαδή και τόσο αυθόρμητη όσο θέλουμε να την θεωρούμε. Ταυτόχρονα, η αυτό-βελτίωσή μας σχετίζεται άμεσα και με την βελτίωσή της ζωής μας αφού και καλλίτερη και καθαρότερη οπτική της ζωής αποκτάμε, ώστε να έχουμε καλλίτερη και παραγωγικότερη διαχείριση των θεμάτων μας, αλλά και μεγαλώνει η αξία μας ως κοινωνική ή επαγγελματική μονάδα. Αν λοιπόν μπορούμε να καθορίζουμε στόχους, να παίρνουμε καλλίτερες και γρηγορότερες αποφάσεις, αν διευθετούμε τα θέματά μας πιο αποτελεσματικά, αν κτίζουμε ένα θετικό κοινωνικό και επαγγελματικό πρόσωπο και γενικά δημιουργούμε ένα θετικό απόθεμα για τον εαυτό μας ποιος ο λόγος να αυτό-λογοκρινόμαστε με ρητορικούς αντίλογους και αρνητικά σενάρια; Γιατί αν κάτι χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο είναι η λογική του «ναι μεν, αλλά…» που εκδηλώνεται με ευχέρεια δημιουργίας αρνητικών σεναρίων για κάθε καινούργια πρόταση ή project που τελικά φρενάρουν κάθε νέα προσπάθεια με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να παραμένει στάσιμος.
Το να διδαχτούμε από την δομή και λογική ενός Συστήματος Ποιότητας για να βελτιώσουμε την ατομική μας ζωή ακούγεται σαν κάτι ακραίο, αλλά, δεν είναι. Αντίθετα, ένα ΣΠ είναι ένα σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας που από την φύση του είναι αντικειμενικό, προσπερνάει στερεότυπα και κλισέ και βοηθάει
– να ξεκινήσουμε ένα εσωτερικό ταξίδι μέσα από το οποίο θα γνωρίσουμε καλλίτερα τον εαυτό μας
– να βελτιώσουμε τις ικανότητές μας
– να καθορίσουμε την πορεία μας
– να συνεργαζόμαστε
– να προσφέρουμε περισσότερα και ποιοτικότερα
– να μεγαλώσει η εκτίμηση που λαμβάνουμε από το περιβάλλον αλλά και η αυτοεκτίμησή μας
Και γενικά συμβάλλει στην λήψη αποφάσεων, παραγωγική αξιοποίηση χρόνου, συνεχή ανανέωση και εξέλιξη. Αξίζει να δοκιμάσουμε την εφαρμογή του στην προσωπική μας ζωή και για να πούμε κλείνοντας και μια αλήθεια: η επιτυχία ενός ΣΠ σε μια επιχείρηση ή κάποιον οργανισμό εξαρτάται και από το κατά πόσο αποδέχονται την έννοια της αυτό-βελτίωσης και οι άνθρωποι που απασχολούνται εκεί.