Η Interklark πέρα από την επαγγελματική της ιδιότητα ως εμπορική επιχείρηση ανταλλακτικών περονοφόρων έχει ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα εργασιακής ασφάλειας κάτι που έχει γίνει φανερό τόσο από την ομάδα σχετικών προϊόντων που διαθέτει όσο και από τα άρθρα που συχνά δημοσιεύει. Πραγματικά έχουμε αναφερθεί πολλές φορές με άρθρα μας στην εργασιακή ασφάλεια, πως αυτή επιτυγχάνεται, με ποια μέσα κλπ. Σήμερα, θα θέλαμε να αναφερθούμε σε ένα άλλο είδος εργασιακής ασφάλειας, στο οποίο γίνεται αναφορά πολύ σπάνια έως καθόλου.
Πολύ σωστά, τις περισσότερες επιχειρήσεις απασχολεί το να μην υπάρχουν ατυχήματα και τραυματισμοί κατά την διάρκεια της εργασιακής ροής. Άλλωστε ένας τραυματισμός, που όλοι απευχόμαστε να είναι σοβαρός, μπορεί να στερήσει εισόδημα από μία οικογένεια καθώς και να προκαλέσει σοβαρή διατάραξη της εργασιακής ροής της επιχείρησης. Κάτω από τον τίτλο «Υγιεινή και Ασφάλεια» βρίσκονται όμως πολλά θέματα που αφορούν την υγεία των εργαζομένων και όχι μόνο οι τραυματισμοί και τα ατυχήματα. Για παράδειγμα, συμπεριλαμβάνονται εκεί οδηγίες σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν οι εργαζόμενοι για να αντιμετωπίσουν μία περίοδο καύσωνα ή μια περίοδο ψύχους. Ή για να δώσουμε ένα πιο επίκαιρο παράδειγμα, καθορίζονται ποια πρέπει να είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού. Όμως αυτό για το οποίο δεν λέγονται πολλά είναι η ψυχική υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων ή αν αυτό ξενίζει σαν έκφραση, ας το αποκαλέσουμε ψυχολογική ισορροπία στον εργασιακό χώρο.
Είναι γεγονός ότι ενώ η ασφάλεια στον εργασιακό χώρο, όπως την φαντάζεται και την περιγράφει η πλειοψηφία, ό,τι δηλαδή έχει να κάνει με αποφυγή ατυχημάτων και τραυματισμών, είναι κατά κάποιο τρόπο πιο συγκεκριμένη γιατί οι κίνδυνοι τέτοιου είδους και πιο συγκεκριμένοι είναι και πιο εύκολα περιγράψιμοι με αντικειμενικό τρόπο, το θέμα «ψυχολογική ασφάλεια» είναι πιο πολύπλοκο γιατί αφορά ανθρώπινο ψυχισμό και συμπεριφορές. Δηλαδή, επειδή ο καθένας μας είναι διαφορετικός από τους άλλους, οι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν είναι πολλοί. Παρ’ όλα αυτά μπορεί να υπάρχει ένας βασικός και κοινός τόπος από όπου να μπορούμε να ξεκινήσουμε την επιχειρηματολογία .
Έτσι λοιπόν, ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να προσφέρει ένα εργασιακό περιβάλλον (πλέον χρησιμοποιούμε την πιο γενική έκφραση «εργασιακό περιβάλλον» και όχι «εργασιακός χώρος» αφού η λέξη «χώρος» προδίδει περισσότερο γεωμετρική προσέγγιση και άψυχο εξοπλισμό ενώ η λέξη περιβάλλον συμπεριλαμβάνει ή καλλίτερα κυριαρχείται από έμψυχα υποκείμενα); Σε μια ιδανική κατάσταση θα πρέπει:
- Να είναι δημιουργικό
- Να προσφέρει νέες γνώσεις με εκπαίδευση
- Να βοηθάει στην βελτίωση και συγκεκριμένα στην αυτοβελτίωση με σεμινάρια
- Να ενισχύει την συνεργασία και την ομαδική μεταξύ των εργαζομένων και να επενδύει σε αυτήν για καλλίτερα αποτελέσματα
- Να ανταμείβει
- Να μην είναι ρατσιστικό, σεξιστικό και εν γένει καταπιεστικό
- Να στηρίζει και να υποστηρίζει ψυχολογικά λαμβάνοντας υπ’ όψη τα προσωπικά προβλήματα των εργαζομένων
- Να διατηρεί και να επιβραβεύει την ορθολογική συμπεριφορά
- Να μην είναι τιμωρητικό
Και ακόμα:
- Να διατηρεί τις καλές σχέσεις με τους πελάτες
- Να είναι εξωστρεφές
- Να έχει καλό όνομα στην αγορά
- Να οργανώνει ομαδικές εκδηλώσεις και events
- Και γενικά να έχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα αποκαλούσαμε «θετικα»
Όλα αυτά είναι πράγματι καλά και συντελούν στην δημιουργία ενός καλού κλίματος. Πως όμως φτάνουμε σε αυτά; Γιατί, για να στήσουμε το εργασιακό περιβάλλον μιας επιχείρησης πρέπει πριν απ’ όλα να έχουμε εξασφαλίσει το σημαντικότερο και πλέον πρωταρχικό χαρακτηριστικό και αυτό στο οποίο βασίζονται όλα τα υπόλοιπα, το να έχει δηλαδή η επιχείρηση ξεκάθαρους στόχους, διαδικασίες, περιγραφές θέσεων, και πολιτικές ώστε να ξέρει ο κάθε εργαζόμενος τις αρμοδιότητές του, τα εργαλεία που έχει στα χέρια του, τους στόχους που θέτει η επιχείρηση. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν συγκεχυμένες καταστάσεις, αόριστες γενικεύσεις, υπαναχωρήσεις από κάποιες αποφάσεις, γκρίζες ζώνες και γενικά ελλιπής έλεγχος της λειτουργίας της επιχείρησης και του τρόπου εργασίας. Η επιχείρηση πρέπει να κάνει την παρουσία της πάντα όχι απλά εμφανή αλλά έντονη! Το προσωπικό θέλει να αισθάνεται ότι υπάρχει έλεγχος, σχέδιο, στρατηγική, διοίκηση. Επίσης ο εργαζόμενος θέλει, και πρέπει, να ξέρει επακριβώς πώς να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις που μπορεί να συναντήσει στην εργασία του όσο σπάνιες και αν είναι αυτές. Γι’ αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαροι οι στόχοι της επιχείρησης και οι τρόποι και τα μέσα που αυτή επιθυμεί να χρησιμοποιούνται. Δηλαδή, γενικά ο εργαζόμενος θέλει να νοιώθει ότι κινείται σε ένα οργανωμένο, ελεγχόμενο και επαγγελματικό εργασιακό περιβάλλον.
Παράλληλα, ο εργαζόμενος θέλει να νοιώθει και ελεύθερος. Θέλει να παίρνει πρωτοβουλίες αλλά παράλληλα θέλει και να ξέρει πως η επιχείρηση τον στηρίζει στις αποφάσεις του. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνεται να υποβάλλει προτάσεις. Οι οποίες να είναι ουσιώδεις και δημιουργικές και εάν είναι δυνατόν όχι απλά διαδικαστικές. Παρατηρείται καμμιά φορά το φαινόμενο, ο εργαζόμενος, στην προσπάθειά του να δηλώσει την προσήλωσή του στην εργασία του, να υποβάλλει προτάσεις μόνο και μόνο για να εκπληρώσει την υποχρέωση. Στην περίπτωση αυτή η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι οι προτάσεις αυτές «να παραβιάζουν ανοικτές θύρες», ήγουν, να είναι απλά πολύ κοινότοπες και στην ουσία άχρηστες. Επίσης, το να γίνονται συνεχείς διαδικαστικές προτάσεις για βελτιώσεις-αλλαγές σε κάποια διαδικασία, μπορεί στο τέλος να μετατρέψει την συγκεκριμένη διαδικασία σε ιδιαίτερα πολύπλοκη και άρα δυσκίνητη. Οι ιδανικές προτάσεις πρέπει γενικά να έχουν μια δόση αφαιρετική και κατεύθυνση, θα λέγαμε, πιο στρατηγική. Δηλαδή θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τις προτάσεις με βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα που γίνονται για να λυθεί ένα ήδη υπάρχον πρόβλημα, από εκείνες που έχουν πιο οργανωτικό και μέσο-μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, η μεταφορά σε νέο αποθηκευτικό χώρο μιας ομάδας προϊόντων που δεν χωράει στο μέρος που βρίσκεται τώρα, είναι κάτι που γίνεται για να λύσει το πρόβλημα χώρου που παρουσιάστηκε στην αποθήκη πρόσφατα. Αλλά η πρόταση για χρήση π.χ. ABC ανάλυσης σε μια αποθήκη που είναι τελείως ανοργάνωτη είναι μια δημιουργική πρόταση που θα βελτιώσει την λειτουργία της αποθήκης μακροπρόθεσμα. Προφανώς, όταν ένας εργαζόμενος φτάνει στο επίπεδο να υποβάλλει τέτοιας ποιότητας προτάσεις μπορεί πλέον να θεωρείται και στέλεχος!
Έτσι λοιπόν, όσα αναφέραμε παραπάνω επαφίενται, στην ουσία, στην Διοίκηση της επιχείρησης. Η Διοίκηση πρέπει να είναι ξεκάθαρη για τις διαδικασίες, τους στόχους, την εκπαίδευση του προσωπικού. Το ανθρώπινο δυναμικό από την άλλη μεριά είναι βασικότατος επίσης παράγοντας διαμόρφωσης του εργασιακού περιβάλλοντος. Σε μια ομάδα ανθρώπων, όπως είναι το προσωπικό μιας επιχείρησης, συμπεριλαμβάνονται πολλών ειδών χαρακτήρες και ψυχοσυνθέσεις. Επιπλέον, ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του τρόπο σκέψης, τα δικά του προβλήματα, τα δικά του όνειρα. Αλλά και ο καθένας είναι χρήσιμος. Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσε η Διοίκηση – και πάλι- να κατασταλάξει στο προφίλ εργαζομένου που θα ήθελε. Εννοείται ότι δεν μιλάμε για χαρακτηριστικά φυλετικά, οικονομικά ή πολιτικά. Αλλά για ποιοτικά χαρακτηριστικά που ενδιαφέρουν. Πολλές επιχειρήσεις, συνήθως μεγάλες, προσλαμβάνουν προσωπικό που διαπιστώνουν ότι έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό την φιλοδοξία ενώ άλλες προτιμούν υπαλλήλους που είναι αποδεδειγμένα ανθεκτικοί σε πίεση και άλλες επενδύουν σε άτομα με υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα, παραβλέποντας όμως σημαντικά μειονεκτήματα που μπορεί να έχουν οι υποψήφιοι όπως πχ εριστική διάθεση, έλλειψη πνεύματος συνεργασίας, έλλειψη σεβασμού συναδέλφων. Οι επιχειρήσεις αυτές θεοποιούν, κατά κάποιο τρόπο την έννοια της παραγωγικότητας θυσιάζοντας την έννοια της θετικότητας. Πραγματικά, άτομα φιλόδοξα ή με πολλά ακαδημαϊκά διαπιστευτήρια μπορεί να παράγουν περισσότερο αλλά μπορούν ταυτόχρονα να δημιουργούν αρνητικό κλίμα με τους συναδέλφους και αθέμιτο ανταγωνισμό επιβαρύνοντας την συνολική απόδοση. «Και λοιπόν;» θα αναρωτηθεί κάποιος. «Ο εσωτερικός ανταγωνισμός είναι υγιές στοιχείο για μία επιχείρηση». Αυτό είναι σωστό, αν ο ένας εργαζόμενος προοδεύει και εξελίσσεται και «τραβάει» και τους άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Αν όμως ο ανταγωνισμός έχει τοξικό χαρακτήρα; Αν προκαλεί αρνητικά αισθήματα όπως η ζήλια ή ο φθόνος; Εκεί χάνεται το παιχνίδι της ομαδικότητας. Και η επιχείρηση πρέπει να αποφασίσει ποιο από τα δύο την συμφέρει περισσότερο: η παραγωγικότητα μεμονωμένων ατόμων ή η παραγωγικότητα της ομάδας; Όλα είναι συζητήσιμα. Το θέμα μας όμως είναι η ψυχολογική ισορροπία στο εργασιακό περιβάλλον και σίγουρα η ένταση και τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί η τοξική συμπεριφορά δεν την ευνοούν.
Γενικά, και επειδή ο σύγχρονος τρόπος διοίκησης μπορεί να δανείζεται ιδέες και τακτικές από στρατιωτικές θεωρίες, έχει επικρατήσει σε κάποιους κύκλους η ιδέα ότι μια εταιρεία πρέπει να είναι απρόσωπη, ψυχρή -και αδίστακτη- προκειμένου να πετύχει τους στόχους της. Προσομοιάζοντας μια στρατιωτική μονάδα ίσως. Αυτό έχει βάση αν θεωρούμε ότι η αγορά είναι ένα πεδίο μάχης όπου καλούμαστε να εξουδετερώσουμε τον εχθρό, ή τους εχθρούς, οπότε χρειαζόμαστε στρατιώτες σκληρούς και αποφασισμένους. Δεν πρέπει όμως ποτέ να ξεχνάμε ότι η εργασία και η παραγωγή είναι πρωταρχικά μια προσφορά στην ομάδα, στην κοινωνία, στον συνάνθρωπο. Υπάρχει δηλαδή και η άποψη ότι η θετική και ανθρώπινη προσέγγιση στο θέμα εργασία και επιχειρηματικότητα είναι περισσότερο παραγωγική και αποτελεσματική.
Να ξεκαθαρίσουμε πάντως ότι χρησιμοποιώντας όρους όπως «ψυχική υγεία», «ψυχολογική ισορροπία», «θετικότητα», «ομαδικότητα» δεν θέλουμε να περιγράψουμε ένα περιβάλλον ή μια επιχείρηση που είναι νωχελική ή αργή σε αντιδράσεις. Ούτε μια επιχείρηση που μοιάζει με παιδική χαρά, όπου κάθε εργαζόμενος λειτουργεί κατά βούληση και κατά διάθεση και που γνωρίζει ότι η διοίκηση θα του κάνει όλα τα χατίρια. Αντίθετα, περιγράφουμε μια επιχείρηση δυναμική, με παλμό, που έχει αυτοπεποίθηση, ορθολογισμό, που βασίζεται στην καινοτομία, έχει στόχους, και που όλοι όσοι συμμετέχουν, είτε σαν διοίκηση είτε σαν προσωπικό, απολαμβάνουν την εργασιακή ζωή, την ομαδική εργασία, την ικανοποίηση που προσφέρουν στους πελάτες, την εξέλιξη εντέλει της επιχείρησης. Και όπου ο καθένας είναι υπερήφανος για την δουλειά και το έργο που επιτελεί αλλά και για την επιχείρηση στην οποία εργάζεται. Και που θέλει συνεχώς να την βελτιώνει γιατί την νοιώθει σαν κομμάτι του εαυτού του. Γενικά όταν ο εργαζόμενος αισθάνεται καλά, και στα πλαίσια που περιγράψαμε, πάει καλά και η επιχείρηση.
